Τι είναι το άγχος;
Το άγχος είναι κάτι που βιώνουμε όλοι μας και εκδηλώνεται συνήθως για το καλό μας. Το άγχος είναι αυτό που μας προετοιμάζει για να αντιδράσουμε σωστά και αποτελεσματικά σε ορισμένες δύσκολες, επικίνδυνες καταστάσεις. Φανταστείτε τον εαυτό σας να περπατά αμέριμνα μέσα στο δάσος ένα ωραίο πρωινό και ξαφνικά να βρεθείτε αντιμέτωποι με μια αρκούδα που σας κοιτάει κατάματα. Οποιαδήποτε λύση και αν υιοθετήσετε για να αντιμετωπίσετε αυτόν τον κίνδυνο, το άγχος θα είναι αυτό που θα σας προετοιμάσει ανάλογα. Είναι, με άλλα λόγια, μια υγιής αντίδραση.
Πότε λοιπόν το άγχος γίνεται κακό για μας;
Ορισμένες φορές το άγχος παρουσιάζεται και σε καταστάσεις στις οποίες δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος – ή μπορεί και να εξακολουθεί να υπάρχει αφού ο κίνδυνος έχει περάσει. Μολονότι όμως ο πραγματικός κίνδυνος δεν υφίσταται πλέον, το σώμα μας αντιδρά σε αυτές τις καταστάσεις με ότι αποκαλούμε «φυσικά (σωματικά) συμπτώματα» του άγχους. Βεβαίως όσο περισσότερο αισθανόμαστε έτσι, τόσο το άγχος επεμβαίνει στη ζωή μας και εξελίσσεται σε ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα.
Ποιός είναι ο κύριος υπεύθυνος γι αυτά τα συμπτώματα;
Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επικίνδυνη κατάσταση στην οποία χρειάζεται να πάρουμε κάποια μέτρα, ένας αδένας κοντά στους νεφρούς μας εκκρίνει την αδρεναλίνη στο αίμα μας. Η αδρεναλίνη είναι μία ορμόνη, η οποία ενεργοποιεί το σώμα μας με πολλούς τρόπους, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στη δύσκολη αυτή κατάσταση, είτε για να την αντιμετωπίσει είτε για να την αποφύγει. Όταν ο κίνδυνος έχει περάσει, τότε το σώμα μας επανέρχεται στη φυσιολογική του κατάσταση. Στις καταστάσεις χρόνιου άγχους και έντασης ο κίνδυνος είναι σαν να μην έφυγε ποτέ. Το σώμα μας βρίσκεται σε μία διαρκή ετοιμότητα, παρόλο που δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος για αυτό.
Τα αποτελέσματα της έκκρισης της αδρεναλίνης μετά από κάποιο ερέθισμα (συμπτώματα):
1. Περισσότερο αίμα κατευθύνεται προς τον εγκέφαλο ούτως ώστε να αυξηθεί η ποσότητα του οξυγόνου (αύξηση της πίεσης, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, βούισμα των αυτιών κλπ)
2. Ο μυϊκός τόνος αυξάνεται (προβλήματα εστίασης των ματιών, τρεμούλες, πιάσιμο του λαιμού και του κεφαλιού, μυϊκοί πόνοι, ρίγη, ανατριχίλες, κλπ)
3. Το πεπτικό σύστημα διαταράσσεται (ναυτία, εμετός, στομαχικές κράμπες, στεγνό στόμα, δυσκολία στην κατάποση κλπ)
4. Διαταράσσεται η λειτουργία των εντέρων (διάρροια)
5. Οι πνεύμονες ανοίγουν για να πάρουν περισσότερο οξυγόνο (αίσθημα ασφυξίας, μείωσης της αναπνοής, καταναγκαστικός αναστεναγμός, τέντωμα του προσώπου, των χεριών ή όλου του σώματος κλπ)
6. Η καρδιά λειτουργεί γρηγορότερα για να στείλει αίμα και οξυγόνο στους μυς και στον εγκέφαλο (ταχυκαρδία)
7. Αποπραγματοποίηση, αποπροσωποποίηση, παραισθήσεις (το άτομο μπορεί να πιστέψει ότι σημαντικές αλλαγές πραγματοποιούνται είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά στο περιβάλλον: δεν αισθάνεται αληθινά τα πράγματα γύρω του, αισθήματα αποκοπής, ο κόσμος φαίνεται μακρινός κλπ)
Άλλοι παράγοντες που συντελούν: ο αριθμός των προβλημάτων και ο τύπος της προσωπικότητας του ατόμου, δηλαδή ο τρόπος σκέψης του ατόμου και οι συμπεριφοριστικοί τρόποι, με τους οποίους έχει μάθει να διαχειρίζεται το άγχος του.
Γιατί αισθανόμαστε άγχος;
Η αρνητική τριάδα:
Όταν τα άτομα είναι αγχωμένα ή ανησυχούν, τείνουν να σκέφτονται με ένα διαφορετικό, αρνητικό τρόπο για: (1) τον εαυτό τους, (2) τον κόσμο και (3) το μέλλον. Ο αρνητικός τρόπος σκέψης οδηγεί στην αύξηση του άγχους, το οποίο στη συνέχεια εντείνει τις αρνητικές σκέψεις κ.ο.κ. Οι αρνητικές σκέψεις παρουσιάζονται αυτόματα, για αυτό τις αποκαλούμε Αυτόματες Αρνητικές Σκέψεις και έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: (Α) μας κάνουν να νομίζουμε ότι είναι περισσότερο πιθανό τα πράγματα να πάνε λάθος (με καταστροφικές συνέπειες) και (Β) αν πάνε λάθος, τότε θα είναι δύσκολο να βοηθήσουμε τον εαυτό μας ή να βρούμε βοήθεια από άλλες πηγές.
Πώς μπορώ να διαχειριστώ το άγχος μου;
Ιεραρχήστε σε λίστα τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε βάσει του βαθμού σπουδαιότητάς τους και για το καθένα από αυτά καταγράψτε παραπάνω από μία εναλλακτικές λύσεις.
Κρατήστε ημερολόγιο για τις σκέψεις που σας αγχώνουν, αυτό θα σας ανακουφίσει και θα σας βοηθήσει να κάνετε πιο ρεαλιστικές σκέψεις, που πιθανόν να μειώνουν το άγχος σας
Αναγνωρίστε τα θετικά στοιχεία του εαυτού σας και όλα όσα έχετε καταφέρει να αντιμετωπίσετε μέχρι σήμερα
Βάλτε όρια στους γύρω σου, διεκδικώντας τα ‘θέλω’ σας, λέγοντας ‘όχι’ όταν κάτι δεν θέλετε να το κάνετε.
Εξασκηθείτε στην γνωσιακή αναδόμηση, αλλάζοντας τις αρνητικές σας σκέψεις με πιο ρεαλιστικές.
Ζητήστε βοήθεια για τις αρμοδιότητες σας από τους γύρω σας, βάσει των ικανοτήτων τους.
Εξασκηθείτε στην Διαφραγματική Αναπνοή, σε ασκήσεις Νευρομυϊκής Χαλάρωσης και άλλες στρατηγικές (πχ νοερή εικόνα), ώστε να μπορέσετε να διαχειριστείτε τα σωματικά συμπτώματα του άγχους σας.
Βάλτε την γυμναστική άσκηση στην καθημερινότητα σας. Θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε την σωματική και την ψυχική σας υγεία.
Φροντίστε τον εαυτό σας, να έχετε μία καλή διατροφή και να ενυδατώνετε με νερό τον οργανισμό σας.
Το γέλιο και το χιούμορ βοηθούν να μειωθούν τα επίπεδα του στρες και παράλληλα βοηθούν στην ανάπτυξη πιο στενών κοινωνικών επαφών.
Η έναρξη της ψυχοθεραπείας βοηθά όταν το άγχος είναι δύσφορο και νιώθετε ότι δεν μπορείτε να το διαχειριστείτε μόνος.
Υπάρχει θεραπεία για το άγχος;
1. Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του άγχους. Οι βενζοδιαζεπίνες είναι η πιο συχνή φαρμακευτική επιλογή για το άγχος. Αυτά είναι αποτελεσματικά για την χαλάρωση και βοηθούν να αντιμετωπίσετε μια αγχογόνα συνθήκη. Ωστόσο, προτείνεται να αποτελούν λύση ανάγκης, επειδή δεν βοηθούν στη θεραπεία της αιτίας του άγχους και όταν γίνεται κατάχρηση αυτών μπορεί να προκαλέσουν εθισμό.
Ακόμη, πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης χρησιμοποιούνται και για το άγχος. Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι αντικαταθλιπτικά που χορηγούνται και για τη θεραπεία του άγχους. Αυτά τα φάρμακα συνήθως λαμβάνονται καθημερινά για να μειωθούν τα επεισόδια άγχους.
2. Ψυχοθεραπεία (ατομική και ομαδική)
Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο συχνή μορφή θεραπείας για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του άγχους. Υπάρχουν πολλές μορφές ψυχοθεραπείας, ενδεικτικά η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, βάσει ερευνών φαίνεται να έχει άμεσα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην διαχείριση των συμπτωμάτων του άγχους. Ο ψυχοθεραπευτής θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε και να αναδομήσετε τις αγχώδες σκέψεις σας και τις πιθανόν δυσλειτουργικές προσπάθειες σας να το διαχειριστείτε. Έτσι ώστε να βρείτε αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του, ώστε να μπορέσετε να έχετε μια υγιή και ποιοτική ζωή.
Οι συνεδρίες γίνονται τυπικά, σε εβδομαδιαία βάση, στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή, όπου συζητάτε όσα σας απασχολούν και μαθαίνετε νέες στρατηγικές διαχείρισης του άγχους σας. Μπορείτε επίσης να κάνετε ομαδική ψυχοθεραπεία μαζί με άλλους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάποια διαταραχή άγχους.
Editor: Καλδή Μικαέλα, Ψυχολόγος, Msc, Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
Comments